Herma van Zalk

Liefdevol afscheid nemen in Corona-tijd

Begin maart kreeg ik als uitvaartleider te maken met Corona en de daarbij behorende ‘restricties’. Ik had vele vragen… Kan ik nog wel of niet families thuis bezoeken? Mag een overledene thuis opgebaard blijven en onder welke condities? Mogen mensen nog afscheid nemen van de overledene? Hoeveel personen mogen er bij de uitvaart aanwezig zijn? Hoe moet het als mensen elkaar niet meer de hand mogen schudden en zelfs elkaar niet meer aanraken? Hoe breng je deze boodschap over aan een nabestaande die afscheid moet nemen van zijn of haar geliefde…

Afscheid nemen van een geliefde, dat kan maar één keer. In deze moeilijke periode heb ik mij daarom niet laten leiden door alles wat niet meer mocht. Liever maakte ik de vertaalslag van wat je zonder Corona gedaan zou hebben, naar wat er nog wel kon. En dat was veel meer dan je zou denken. Samen met families is gezocht naar een andere vorm van verbinding en nabijheid. Mensen waren daardoor niet op afstand, maar anders dichtbij…
Het lijkt onwerkelijk en afstand houden in rouw is onnatuurlijk, maar toch waren er onverwacht mooie ervaringen… Een afscheid een moeder en oma, nog één keer kwamen ze in de tuin van haar dochter met z’n allen bij elkaar. Een digitaal condoleanceboek gevuld met liefdevolle woorden en beelden. Via een livestream verbonden zijn bij de plechtigheid en zo alles mee kunnen beleven. Een fotograaf die een gedachtenisalbum maakt. Een erehaag van buren in de straat, met de overledene door een erehaag van collega’s rijden op het bedrijfsterrein of vrienden die op de begraafplaats op afstand een erehaag vormden.
Na enige weken werken met ‘restricties’ blijkt dat nabestaanden het afscheid van hun dierbare juist als heel intiem hebben ervaren en dat veel mensen zich ondanks de fysieke afstand meer betrokken voelden. Deze ‘nieuwe manier’ is anders, maar zeker niet minder waardevol. De ‘beperkingen’ bieden juist ook ruimte voor nieuwe vormen van afscheid.
Mensen zijn veerkrachtiger dan je denkt, ondersteuning van anderen blijft daarbij zeker nodig. Een knuffel of even langsgaan bij iemand die rouwt is nu lang niet altijd mogelijk. Maar medeleven ontvangen door een kaartje in de brievenbus, een boodschap doen, een ovenschotel voor de deur, een boeket bloemen op de stoep, een praatje via videobellen of een wandeling maken op afstand van elkaar. Dit medeleven is door velen als zó hartverwarmend ervaren!
Een liefdevol afscheid blijft mogelijk, ook in deze heftige tijd. En ondanks dat de regels zullen versoepelen zullen we binnen ons vak blijven zoeken naar de mogelijkheden om ‘anders’ met elkaar in verbinding te zijn en elkaar te ondersteunen. Als medemens kunnen wij daarin met kleine gebaren van grote betekenis zijn, zoveel meer dan je in eerste instantie misschien denkt…
Herma van Zalk